قبلا در تعریف افسردگی گفتیم که یک اختلال روحی است که بر تمام جنبه های زندگی تاثیر می گذارد. اما رابطه افسردگی و اعتیاد چیست؟ چطور می توان این دو را به هم نسبت داد؟ در این نوشتار قصد بررسی راه های درمان افسردگی بعد از اعتیاد از دید علمی و روانشناسی را داریم.
رابطه افسردگی با اعتیاد چیست؟
چنانکه می دانیم افسردگی یکی از رایج ترین اختلالات خلقی است.
به طوری که تخمین زده می شود حدود ۱۶ میلیون آمریکایی بزرگسال حداقل یک اپیزود از انواع افسردگی اساسی (major depression) را تجربه کرده اند.
تشخیص دوگانه (dual diagnoses) اشاره به نوعی اختلالی ذهنی (mental illness) دارد همانند افسردگی که با اختلال سوء مصرف مواد (substance use disorder) به طور همزمان تجربه می شود.
هر دو بعد تشخیصی می توانند به طور مستقیم بر یکدیگر تاثیر گذار باشند و علت یا معلول یکدیگر قرار گیرند.
برخی از افراد با علایم افسردگی ممکن است به سوء مصرف مواد روی آورند تا علایم خلقی خود را کاهش دهند
از طرفی دیگر آن روی سکه آنست که فرد به موجب مصرف مواد دچار علایم خلقی شده و یا موجب تشدید آنها شود.
تحقیقات در مورد افسردگی بعد از اعتیاد نشان می دهد بیش از یک سوم افراد دچار افسردگی شاخص های مربوط به اختلال مصرف مواد را نشان می دهند.
این همبودی میان افسردگی و مصرف مواد با افزایش خطر خودکشی به خاطر افسردگی و اختلال های شخصیتی و اجتماعی و دیگر موقعیت های روانپزشکی همراه است.
مهم ترین نشانه های رابطه افسردگی و اعتیاد
به طور معمول هر کسی مقداری افسردگی و ناراحتی در زندگی خود تجربه کرده است.
اما اختلال افسردگی (major depression or clinical depression) که با شرایط وی‍ژه ای از جمله خلق پایین (low or depressed mood) برای اکثر روزها و به مدت حداقل دو هفته مشخص می شود.
مهم ترین علائم افسردگی بعد از ترک اعتیاد کدامند؟
برخی نشانه های افسردگی بعد از اعتیاد عبارتند از :
احساس بی لذتی
احساس مداوم ناراحتی و احساس پوچی
خشم و تحریک پذیری
احساس گناه یا بی انگیزگی
عدم احساس لذت در فعالیت های لذت بخش
کمبود انرژی
بی خوابی یا پرخوابی
ناتوانی در تمرکز و توجه
کاهش و افزایش اشتها و تغییرات قابل توجه وزن
برخی نشانه های سوء مصرف مواد و اعتیاد
مقابله-با-اعتیاد
میل و هوس شدید نسبت به مصرف مواد
مصرف بیش از اندازه و معمول مواد خود ار نشانه های رابطه افسردگی و اعتیاد است
تمایل به متوقف کردن مصرف و ناتوانی در ترک
مصرف مواد به رغم علم به عواقب و تاثیرات آموزشی، کاری، خانوادگی
افزایش میزان تحمل (نیاز بیشتر به میزان مواد بعد از هر مصرف برای رسیدن به سطح مطلوب)
تجربه علایم ترک در هنگام عدم مصرف ماده
به طور کلی این نشانه ها می توانند بدتر و بدتر شوند تا زمانی که مصرف کننده مواد تقاضای کمک نگیرد و درمان را شروع نکند.
افسردگی بعد از مصرف مواد (Depression After Using Drugs)
در مورد ارتباط افسردگی و اعتیاد باید گفت که:
ترک یک نوع ماده مخدر یا الکل می تواند نشانه هایی را ایجاد کند که این نشانه ها با سمپتوم هایی از افسردگی هم پوشانی دارد
اما گاهی افسردگی ناشی از مواد مخدر، یک اختلال شناخته می شود.
چنانکه یکی از انواع افسردگی، افسردگی ناشی از مواد (Drug-induced depressive disorders) قرار دارد.
آیا افسردگی بر معتاد شدن افراد تاثیر دارد؟
به طور کلی بعضی تحقیقات در مورد افسردگی بعد از اعتیاد نشان می دهند که ماده به خصوصی وجود ندارد که بتواند در فرد افسردگی ایجاد کند.
اما برخی دیگر نشان می دهند که افسردگی در مصرف کنندگان مواد و الکل امری رایج است و سوء مصرف می تواند احساس غم، تنهایی و ناامیدی ایجاد کند.
تحقیقات دیگری نیز در مورد رابطه افسردگی و اعتیاد وجود دارد که نشان می دهند:
مصرف الکل و مواد هر دو می توانند هم نتیجه ی افسردگی و اضطراب باشند و هم اینکه مصرف آن ها منجر به افسردگی بشود
چرا که بسیاری از مردم برای کاهش سطح اضطراب و احساس ناامیدی خود تلاش می کنند تا این فقدان و هیجان را با مصرف مواد کنترل کنند.
چه نوع اعتیادی به افسردگی منجر می شود؟
بنابراین برای کسی که علایم افسردگی را نشان می دهد بسیار مهم است که بتواند مصرف مواد و الکل را مدیریت کند تا بتواند به طور موثر علایم خود را کنترل کند و در مسیر بازیابی قرار بگیرد.
افسردگی بعد از ترک الکل
مصرف الکل و ترک ناگهانی آن علایم روانی ای برای فرد به همراه دارد.
از جمله علایم تحریکی و اضطرابی که کمتر با افسردگی در ارتباط است.
بی خوابی، بی ثباتی، خستگی، احساس خصومت و عدم تحریک جنسی از علایم ترک الکل به شمار می آیند.
ترک محرک ها مانند کوکائین و متامفتامین
روانشناسی نحوه اعتیاد به مواد مخدر در جامعه
ترک محرک ها بیش از همه برای فرد خلق پایین و افسرده به همراه دارد که تا چند هفته می تواند ادامه داشته باشد.
استفاده از توهم زاها
افسردگی بعد از اعتیاد موادی چون LSD می توانند موجب هذیان (delusions) و توهم (hallucinations) و بی هویتی (depersonalization) بشوند.
به علاوه کسانی که از توهم زا ها استفاده می کنند، احساساتی طولانی مدت از افسردگی، اعمال سایکوتیک و فلش بک را تجربه می کنند.
ترک مواد افیونی (Opioid)
ترک مواد افیونی چون داروهای مسکن و هرویین می تواند منجر به درد بدن شدید، اضطراب و در نهایت افسردگی شود.
علاوه بر این که ترک و استفاده از این مواد می تواند موجب پیدایش علایم روانشناختی که شایع ترین آن افسردگی است شود.
همچنین می تواند علایم روانی و تشخیص های پیشین را نیز تشدید کرده و با تاثیر از مواد اثرش بر بدن چند برابر شود.
راه های درمان افسردگی بعد از اعتیاد
بعد از ترک اعتیاد افسردگی میتواند به اشکال مختلف به سراغ فرد معتاد بیاید. اما باید چکار کرد؟
فرایند بازپروری (Recovery Process)
کمک و درمان برای غلبه بر افسردگی بعد از اعتیاد در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد در دسترس است.
در فرآیند درمان هر دو علایم اعتیاد و افسردگی باید همزمان و به طور یکپارچه مورد توجه قرار بگیرند تا از تجربه های عود جلوگیری شود.
بسیاری از علایم افسردگی می تواند بعد از امتناع از مصرف مواد بازگشت کنند و یا حتی بدتر شوند.
به همین منظور بهترین راه درمان افسردگی بعد از اعتیاد همراه با اختلال خلقی می تواند دارو درمانی (medication) و روان درمانی (therapy) باشد.
در این جا سعی می شود روان درمانی توضیح داده شود.
درمان های روانی افسردگی پس از ترک اعتیاد
برای رفع نشانه های افسردگی از روش های گوناگونی در روانشناسی استفاده می شود :
درمان شناختی – رفتاری CBT برای غلبه بر افسردگی بعد از اعتیاد
رفتار درمان شناختی به فرد افسرده کمک می کند تا از الگو های فکری نادرست که در تشکیل افکار نابهنجار شرکت دارند جلوگیری شود.
تکنیک های این روش درمانی کمک می کند تا فرد محیط خود و رفتار ها و ارتباط آن دو با هم را آزموده و سپس آن ها را به شکل فعالانه تغییر دهد.
بیماران تشویق می شوند تا به پیامد های یک رفتار (مثلا مصرف مواد) توجه کنند و با استفاده از self-monitoring برای شناسایی موقعیت ها و مدیریت احساسات و توسعه استراتژی های پیش گیرانه عمل کنند.
cbt می تواند هم برای افسردگی و هم مصرف مواد موثر باشد .
درمان حل مسئله Problem-solving therapy) PST)
این روش به بیماران کمک می کند تا با تجریبات و موقعیت های استرس آور مقابله کنند و آن ها را حل کنند.
استفاده از فرایند گام به گام (step-by-step process) به درمان گر کمک می کند تا با کمک بیمار با مشکلات با دقت روبه رو شده و با استفاده از روش های واقع بینانه و موثر به رفع آن ها اقدام کند.
جدید ترین روش های درمان افسردگی بعد از ترک اعتیاد
این روش ها باید توسط متخصص روانشناس انجام شود.
روش درمان بهبود انگیزشی یا همان Motivational enhancement therapy) met)
مشاوره روانشناسی آنلاین با کامپیوتر
کمک می کند تا بیمار هرچه بیشتر انگیزه بگیرد و بتواند با اعتیاد مبارزه کند.
تلاش این رویکرد ایجاد تغییر سریع و درونی به وسیله ی تقویت امید و انگیزه می باشد.
مدل ماتریکس
در این مدل بر عوامل گوناگونی تاکید می شود که در ارتباط با یکدیگر قرار دارند.
این درمان ترکیبی از عناصر پیشگیری از عود، خانواده و گروه درمانی، آموزش اینکه اعتیاد چیست و استفاده از گروههای همسالان است
بنیاد ملی سلامت روانی نکاتی مهم و دم دستی را برای مقابله با افسردگی بعد از اعتیاد پیشنهاد می کند :
افزایش تمرین و فعالیت های جسمی
مشخص کردن اهداف واقعی و قابل دستیابی
گذراندن وقت با کسی که دوستش دارید
پرهیز از تنهایی
بهتر است برای درمان افسردگی بعد از اعتیاد از مشاور روانشناس کمک بگیرید
یادتان باشد دوران بعد از ترک اعتیاد از حساس ترین زمان د دوره ترک برای یک فرد مبتلا می باشد چون در این زمان بسیاری از افراد مجدد به سراغ اعتیاد سابق خود می روند.
می توانید با استفاده از مشاور روانشناس با امنیت و آسودگی بیشتری این زمان را طی کنید.
چون متخصص روانشناس میداند چطور بر احساسات منفی و عمیق افراد معتاد بعد از غلبه بر اعتیاد باید غلبه کرد.
در صورت نیاز می توانید از بخش مشاوره روانشناسی آنلاین سایت ویکی روان برای ارتباط با مشاورین روانشناس به صورت صوتی و تصویری استفاده نمائید.
منبع: رابطه افسردگی و اعتیاد چیست؟ راه درمان افسردگی بعد از اعتیاد